Vliegende start Luchtvaart in Transitie

Woensdag 15 februari 2023 vond het start-event van het Nationaal Groeifondsproject Luchtvaart in Transitie plaats in de Fokker Terminal in Den Haag. In de voormalige luchtvaartschool hadden zich 250 deelnemers verzameld.

De deelnemers aan het start-event werden welkom geheten door dagvoorzitter Joost Hoebink. Na zijn welkomstwoord kondigde Michel Peters als bestuurder van de Stichting Luchtvaart in Transitie de benoeming van de nieuwe projectdirecteur Ron van Manen aan. Ron vertelde kort waarom het project zo belangrijk is voor de verduurzaming van de luchtvaart. “De mondiale luchtvaart binnen één generatie transformeren naar ‘net zero’ is één van de grootste uitdagingen op weg naar een klimaatneutrale toekomst. Met Luchtvaart in Transitie kan de Nederlandse luchtvaartsector zich in de kopgroep nestelen. Een kopgroep die de benodigde disruptieve innovaties gaat vormgeven en naar de markt brengen, wereldwijd. Ik ben buitengewoon blij en vereerd om als projectdirecteur samen met het projectbureau, de Nederlandse overheid en alle samenwerkende partijen hier vorm aan te gaan geven.” Tegelijkertijd moet het project er voor zorgen dat we als Nederland op de internationale kaart blijven staan als innovatief en veerkrachtig luchtvaartland. Zodat we nog meer kunnen bijdragen het verdienvermogen van Nederland.

Kristian van Drimmelen van het projectbureau lichtte het project Luchtvaart in Transitie toe. “Er is geen eenvoudige manier om de luchtvaart duurzaam te maken. Een ‘silver bullet’ ontbreekt. We hebben daarom binnen het project de keuze voor vliegtuigtechnologieën gemaakt op basis van de grootste potentiële impact. Welke innovaties zullen het meest bijdragen aan de verduurzaming van de luchtvaart? De technische nadruk hebben we daarom gelegd op vliegen op waterstof.” Daarna ging Kristian dieper in op de drie projectlijnen duurzame vliegtuigtechnologie, integrale kennisbasis en duurzaam ecosysteem.

Na uitleg over het project, gaf Joost het woord aan enkele vertegenwoordigers van de meer dan 60 meewerkende partijen aan het project. In pitches van twee minuten vertelden zij meer over hun bijdrage aan het project Luchtvaart in Transitie.

Michiel Jas lichtte de twee deelprojecten onder leiding van GKN Fokker toe. Het eerste project beoogt geavanceerde hoogvermogen bekabelingssystemen te ontwikkelen voor een hoger elektrisch vermogen voor hybride-elektrische vliegtuigen en waterstof-brandstofcelsystemen. In het tweede project werken Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen samen aan het ontwikkelen van innovatieve productietechnologieën voor complexe thermoplast composietonderdelen en geïntegreerde constructies.

Het project ‘Hydrogen Aircraft Powertrain and Storage Systems’ richt zich op het vertalen van bewezen technologieën uit de automobiel- en maritieme industrie naar oplossingen voor de luchtvaart. Daarvoor richt HAPSS zich op het gebruik van vloeibare waterstof, brandstofcellen, elektrische motoren en efficiënte, stille propellers. Het doel is om in 2028 het eerste vliegtuig op waterstof van Rotterdam naar Londen te laten vliegen. Michel van Ierland van Conscious Aerospace geeft aan dat zij samenwerken met een heel palet aan partners om dit mogelijk te maken. Hij legt uit dat de ontwikkelingen voor productie en de logistieke toeleveringsketen voor waterstof ook goed in de gaten worden gehouden. En dat we in Nederland het geluk hebben dat er havens zijn, die bij levering van waterstof een belangrijke rol kunnen gaan spelen. Deze logistieke ketens worden nu ingericht om straks te kunnen gebruiken.

Het project ‘Hydrogen Ombouw Turbofan’ beoogt een retrofit-aanpassing te ontwikkelen, waarmee bestaande straalvliegtuigen geschikt zijn voor verbranding van waterstof in een hybride oplossing. Daarbij kan nog steeds gebruik gemaakt worden van kerosine of een groenere variant daarvan. Juriaan Kellermann van de Netherlands Aircraft Company vertelde over zijn droom om de luchtvaart te behouden voor zijn kinderen en toekomstige generaties, maar zonder de negatieve impact op de planeet. In het project zal worden aangetoond dat dit veilig kan door een Fokker 100 uit te rusten met een brandstofsysteem voor vloeibare waterstof en aangepaste motoren, zodat dit vliegtuig ook echt op waterstof gaat vliegen.

Sandrine Suter van het Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum vertelt over het project ‘Ondersteunend onderzoek’. “Dit project richt zich op de kennisbasis voor de lange termijn: hoe gaan we verder na 2030? We zullen onder meer onderzoek gaan doen naar thermisch management, virtuele verificatie, nieuwe ontwerpmethodieken en slimme materialen.”

Renee van de Watering van het College van Belanghebbenden Luchtvaartonderwijs sloot af met haar pitch over de Human Capital Agenda. Zij ging kort in op drie resultaten die zij in 2026 wil bereiken. In dat jaar is de Newton Flight Academy opgericht, een nieuwe manier om jonge mensen te verleiden te kiezen voor een carrière in de techniek, specifiek de duurzame luchtvaart. Daarnaast zijn structurele afspraken gemaakt voor voldoende goede stageplaatsen in de luchtvaartsector. Tenslotte is een aantal onderwijstrajecten ontwikkeld en herzien. Dit zijn vooral werk-leer-trajecten, waarin de student al tijdens de studie in dienst is bij een bedrijf. Het voordeel voor het bedrijf is de binding met het onderwijs, voor de student baanzekerheid tijdens de studie en een mooi salaris.

Na de pitches deed co-host Stella Wessels van de Vliegtuigbouwkundige Studievereniging Leonardo da Vinci de oproep om in de pauze met elkaar in gesprek te gaan. Ze onderstreepte de gezamenlijke moed die is getoond om aan al deze ideeën te werken. En riep op die mee te nemen naar het projectenplein en met elkaar het gesprek aan te gaan en elkaar ook de moeilijke vragen te stellen.

Tijdens de pauze liepen mensen langs de banners van de 12 projecten op het projectenplein. Bij iedere banner stonden vertegenwoordigers om vragen te beantwoorden en toelichting te geven op de plannen van het project. De sfeer was gemoedelijk, er werd geanimeerd met elkaar gesproken.

Na de pauze kwamen nog een aantal sprekers aan het woord. In zijn huidige rol als hoofd Strategic Development van de Clean Aviation Joint Undertaking sprak Ron van Manen over de Europese inbedding van het project Luchtvaart in Transitie. Wouter van Wersch van Airbus en Caroline Nagtegaal van het Europese parlement, hadden een videoboodschap ingesproken.

Caroline Nagtegaal benadrukte dat de meerwaarde van het project Luchtvaart in Transitie is dat alle ontwikkelingen in Europa erin samenkomen, van onderwijs tot samenwerking over de grenzen heen.

Mustafa Amhaouch, Tweede Kamerlid van het CDA, ging in op het belang van de maakindustrie voor de verduurzaming van de luchtvaart. In zijn nota over de herwaardering van de maakindustrie, pleit hij ervoor dat het kabinet meer inzet op talent in de maakindustrie in Nederland en het mkb in de regio te stimuleren.

Aan het einde van het start-event sprak minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat de aanwezigen toe. De minister benadrukte in zijn speech het belang van het project Luchtvaart in Transitie voor Nederland en de ambitie: in 2050 een klimaatneutrale luchtvaart met zo min mogelijk CO₂-uitstoot.

Na afloop van het start-event heeft Sandrine de minister geïnterviewd. Zij heeft hem gevraagd naar wat hij jonge mensen wil meegeven die willen bijdragen aan de verduurzaming van de luchtvaart. En wat de toekomstige generatie van hém mag verwachten.

De foto’s en video’s bij dit verslag van het start-event zijn tot stand gekomen dankzij de audiovisuele dienst van het Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum. Een greep uit de overige foto’s die zij hebben gemaakt, vindt u hieronder.